Ցեղասպանությունը քննարկող հանձնաժողով լինել չի կարող

ԱԺ ՀՅԴ խմբակցության ղեկավար, ՀՅԴ Բյուրոյի անդամ Վահան Հովհաննիսյանը «168 ժամ»-ին տված հարցազրույցում պատասխանել է ՀՀ նախագահի կողմից Մոսկվայում արած հայտարարության վերաբերյալ հարցերին:

– Ինչպե՞ս եք վերաբերվում Մոսկվայում նախագահ Սերժ Սարգսյանի կողմից արված հայտարարությանը, որ հայ-թուրքական սահմանը բացելու դեպքում Հայաստանը կարող է համաձայնել ցեղասպանության հարցն ուսումնասիրող պատմաբանների հանձնաժողով ստեղծելու առաջարկին:

– Ճիշտն ասած, հայտարարության խմբագրական երեսին չեմ ուզում անդրադառնալ: Մեր տեսակետն այն է, որ Հայաստանի ոչ մի ղեկավար պաշտոնյա չի կարող որեւէ հանձնաժողովում քննարկման առարկա դարձնել ցեղասպանության փաստը, որովհետեւ դա եղել է եւ ճանաչված է աշխարհի կողմից: Իսկ քննարկումներ պիտի լինեն ցեղասպանության հետեւանքները վերացնելու, հատուցման, դա չկրկնվելու երաշխիքների, նորմալ հարաբերությունների ստեղծման վերաբերյալ: Այս բնագավառում, իհարկե, պետք են եւ հանձնախմբեր, բայց ցեղասպանությունը քննարկող հանձնաժողով լինել չի կարող: Ես կարծում եմ, որ հենց այս տրամաբանության մեջ է գտնվել նաեւ նախագահի հայտարարությունը, ինչը հաստատում է նաեւ արտաքին գործերի նախարարի տված պարզաբանումը: Դրա համար էլ մենք բուռն արձագանք չտվեցինք, ինչն ակնկալում էին որոշ թերթեր: Մենք թուրք ժողովրդին որպես թշնամի չենք դիտում: Մեր հարցը թուրքական պետության հետ է, թուրքական այն քաղաքական շրջանակների հետ է, որոնք փորձում են ուրանալ, մերժել ցեղասպանության փաստը:

– ՀՅԴ Բյուրոյի ներկայացուցիչ Հրանտ Մարգարյանը կարծիք էր հայտնել, թե այդ հայտարարության հետ կապված՝ Ս.Սարգսյանին վատ խորհուրդ են տվել: Դուք եւ՞ս կարծում եք, թե դա վատ խորհրդի արդյունք էր:

– Ես չգիտեմ` խորհուրդ են տվել, թե գիտակցաբար է եղել, բայց մեր տեսակետը շատ հստակ է: Այլ հարց է, թե արժե՞ր անել այդ հայտարարությունը:

– Արժե՞ր անել:

– Երեւի արժեր, եթե ընդհանրապես օրակարգում նման հարց կա: Ես կարծում եմ, որ դա պետք է հետեւյալ կերպ մեկնաբանել` Թուրքիայի կողմից եղել է նման առաջարկ` Ռոբերտ Քոչարյանի կողմից եղել է պատասխան: Այդ պատասխանին պատասխան դեռեւս չենք ստացել: Եվ այս իմաստով նորմալ դիվանագիտական հարաբերություններին մենք դեմ չենք: Ինչ վերաբերում է սահմանը բացելուն. մենք չենք փակել, դա մեր օրակարգի հարցը չէ, դա Թուրքիայի օրակարգի հարցն է:

– Բայց սահմանի բացումն ավելի շատ Հայաստանին է պետք:

– Այդպես չէ, Հայաստանի տնտեսությունը, ցավոք, տարիների ընթացքում ընտելացել է շրջափակման պայմաններին, ու ճանապարհի բացումից առաջին հերթին շահելու են ներկրողները եւ ոչ թե տեղական արտադրողները: Իհարկե, մենք հասկանում ենք, որ ներկրումը եւ տեղական արտադրանքը պետք է փոխկապակցված լինեն, բայց նախ խթանել է պետք տեղական արտադրանքը:

– Սահմանի բացումից հետո նոր շուկաներ կունենանք, ինչի արդյունքում՝ տեղական արտադրությունն էլ կզարգանա:

– Նախ՝ Հայաստանը կդառնա՞ շուկա, եւ արդյո՞ք այնքան ադապտացված է մեր տնտեսությունը, որ տեղական արտադրողը կարողանա դիմակայել ու հաղթել այդ մրցակցության մեջ: Վատ չի լինի, որ հիմա տարբեր ասպարեզներում այդ ադապտացիայի պրոցեսն ընթանար: Բայց միանշանակ չի կարելի ասել, որ ճանապարհի բացումը մեզ համար շատ օգտակար է, իսկ Թուրքիայի համար` ոչ: Ճանապարհը բացելը թուրքերին քաղաքական հսկայական դիվիդենտներ է բերելու, որովհետեւ նրանց քաղաքական օրակարգային խնդիրը Եվրամիություն ընդունվելն է: ԵՄ-ն այս ճանապարհը բացելու պահանջ է դրել: Այսինքն՝ սահմանի բացումից Թուրքիան անհամեմատ ավելի շատ քաղաքական դիվիդենտ կշահի, քան այն կասկածելի տնտեսական դիվիդենտները, որ կունենա Հայաստանը:

– Կարծիք կա, որ վերջին շրջանում միջազգային ասպարեզում Հայաստանը կարծես միայն կորցնում է: Ինչպե՞ս եք վերաբերվում դրան:

– Դա ունի օբյեկտիվ ու սուբյեկտիվ պատճառներ: Առաջինը ներհայաստանյան խլրտումներն են, որոնք սուբյեկտիվ պատճառ են: Ռադիկալ ընդդիմության ներկայացուցիչների մի մասը՝ գիտակցաբար, մի մասն էլ՝ անգիտակից կերպով ցնցումներ առաջացնելով` Հայաստանը դրեցին հարվածի տակ: Բնական է, որ այս ֆոնի վրա թուրք-ադրբեջանական հակահայկական քարոզչությունն ուժեղացավ եւ չէր կարող ազդեցություն չունենալ: Երկրորդ պատճառն այն է, որ տարիների ընթացքում կուտակված խնդիրները այսօր ավելի սուր սկսեցին երեւալ: Ակնհայտ է, որ արտաքին քաղաքականության մեջ Հայաստանի պաշտոնական դիվանագիտությունը հստակ եւ ուժգին չի ներկայացրել իր տեսակետները: Հավանաբար՝ կարծելով, որ հայությունն այնքան արդար է ղարաբաղյան հարցում, որ միջազգային հանրությանը որեւէ բան բացատրել պետք չէ: Բայց տեսնում ենք, որ այդպես չէ: Եվ երրորդը, որն օբյեկտիվ պատճառ է, թուրք-ադրբեջանական համատեղ արշավանքի օգտագործած անհամեմատ ավելի շատ նյութական միջոցներն են: Պարզ օրինակ` Սկանդինավյան ոչ մի երկրում մենք դեսպանատուն չունենք: Ադրբեջանը բոլոր երկրներում ունի: Մեր դեսպանատները որակյալ դիվանագետներով զինված չեն, դա նաեւ սուբյեկտիվ խնդիր է, որովհետեւ այստեղ այդ կադրերը չեն պատրաստվել: Այս պատճառները բերել են ձեր ասած ցավալի արդյունքներին: Սակայն դա չի նշանակում, որ մենք մեզ պետք է պարտված համարենք, չի նշանակում, որ մենք պետք է ձեռքներս ծալենք եւ սպասենք հաջորդ հարվածին: Մենք պետք է դասեր քաղենք, ակտիվանանք եւ սովորենք աշխատել: Ընդհանրապես Հայաստանում ամենալուրջ դեֆիցիտը նորմալ աշխատանքն է ցանկացած ասպարեզում` դիվանագիտություն, Ազգային ժողով:

«168 ԺԱՄ»